İBB'nin Borç Krizi Derinleşiyor: 5 Yılda Rekor Artış
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) mali durumu, nisan ayı belediye meclis toplantısında gündeme damga vurdu. Toplantıya katılan AK Parti’li Meclis Üyesi Muhammet Kaynar, son beş yılda belediyenin borç yükünün yedi kat arttığını belirterek kamuoyunu sarsan rakamlar paylaştı.
Borç Yüzde 704 Arttı
Kaynar’ın açıklamalarına göre, 2018 yılı sonunda İBB’nin toplam borcu 26 milyar 760 milyon liraydı. Ancak 2024 yılı itibarıyla bu rakam 215 milyar 297 milyon liraya yükseldi. İSKİ ve İETT gibi bağlı kurumların da borcu eklendiğinde bu miktar 264 milyar 916 milyon liraya ulaşıyor. Yani İBB'nin toplam borcu, beş yılda yüzde 704 oranında artış gösterdi.
Gelir Gideri Karşılamıyor
İBB’nin 2024 yılı gelirinin 179 milyar 634 milyon lira olduğunu aktaran Kaynar, giderlerin ise 238 milyar 962 milyon lirayı bulduğunu söyledi. Bu da 59 milyar 328 milyon liralık açık anlamına geliyor. Kaynar, İBB'nin gelirinin yüzde 33 fazlasını harcadığını belirterek, “Bütçeye bereket geldi’ diyorlardı ama gelir gideri karşılamıyor” ifadelerini kullandı.
Gelirlerin Yüzde 86’sı Merkezi İdareden
Muhammet Kaynar, belediyenin elde ettiği gelirlerin büyük bir kısmının merkezi hükümet tarafından sağlandığını belirtti. 2024 yılında İBB’nin toplam gelirinin 155 milyar 317 milyon liralık kısmı, merkezi idareden gelen vergi payları ve diğer ödeneklerden oluştu. Bu da toplam gelirin yüzde 86,46’sına denk geliyor.
Gayrimenkul Satışı ve Borçlanma
İBB, 2024’te 1 milyar 270 milyon liralık gayrimenkul satışı gerçekleştirdi. Kısa vadeli yabancı kaynakların 109 milyar, uzun vadeli borçların ise 105 milyar lira seviyelerinde olduğu belirtildi. Kaynar, “Yabancı kaynak denen şeyler borçtur. Ve bu rakamlar bize, İBB'nin sürdürülemez bir mali yapı içinde olduğunu gösteriyor” dedi.
Harcamalarda Denge Bozuldu
Belediyenin 2024 yılı bütçesi 213 milyar lira iken, bu rakam yıl içinde yüzde 21 oranında artırılarak 258 milyar liraya çıkarıldı. Ancak bütçede yapılan revize, eleştirilere neden oldu. Kaynar, metro ve kamulaştırma harcamalarının yüzde 8,4 oranında azaltıldığını, buna karşılık tanıtım, temsil, konser ve araç kiralama gibi kalemlerde yüzde 98'e varan artışlar yaşandığını söyledi.
Araç Kiralamada Patlama
Toplamda 2 bin 210 adet binek aracın 2024 yılında İBB, İSKİ ve İETT tarafından kiralandığını belirten Kaynar, bu alandaki harcamaların hizmet alımı bütçesinde yüzde 120 artışa neden olduğunu ifade etti. Yenikapı’daki araç gösterimlerini hatırlatarak, “Cenaze araçlarını bile getirip şov yaptılar” dedi.
İhalelerde Büyük Şüpheler
Kaynar, yapılan 419 ihalenin birçoğunda ihale kırımlarının olması gerekenden çok düşük olduğunu savundu. Toplamda 59 milyar liralık 107 ihalede indirim oranı yüzde 5’in altında kaldı. Türkiye genelinde kamu ihalelerinde ortalama kırım oranı yüzde 27 iken, İBB'de bu oranın çok altında kalması, soru işaretlerine yol açtı.
Konser ve Organizasyon Giderleri Dikkat Çekti
İBB’nin sadece bir ihalede konser, dans ve sosyal medya hizmetleri gibi etkinlikler için 1 milyar 345 milyon lira harcadığı açıklandı. Kaynar, bu harcamaların ardından keşif artışı adı altında 186 milyon liralık ek ödeme yapıldığını da vurguladı. Belediyeye işi alan firmanın, bu işi başka bir firmaya devretmesi nedeniyle 5,5 milyar liralık fazla ödeme yapıldığını belirterek, “Bu, belediyenin kaynaklarının kötü yönetildiğini açıkça ortaya koyuyor” dedi.